Από τη Γεωργία Κουτσοκώστα,
Skirt Ride Editor
Υπενθύμιση σε όλες με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας:
Ως γυναίκες έχουμε πολλούς ρόλους και κάνουμε πολλά πράγματα. Είμαστε μητέρες, νοικοκυρές, εργαζόμενες. Είμαστε δυναμικές, αυτόνομες και ανεξάρτητες! Έχουμε πολλή δύναμη και παρ’ όλα αυτά, βρισκόμαστε ακόμα σε κοινωνίες που δε μας αντιμετωπίζουν ισότιμα.
Με αφορμή την ημέρα αυτή, 8 Μαρτίου, ταξιδεύουμε στο χρόνο και ανατρέχουμε στα γεγονότα που συνέβαλλαν στην απελευθέρωση της γυναίκας μέσω του ποδηλάτου.
Η ταινία του National Geographic Wheels of Change: How Women Rode the Bicycle to Freedom (With a Few Flat Tires Along the Way) εξιστορεί με ακρίβεια πώς το ποδήλατο οδήγησε στην απελευθέρωση των γυναικών, στα τέλη του 19ου αιώνα και πώς αυτό επαναπροσδιόρισε ριζικά τις, έως τότε, κανονιστικές συμβάσεις της θηλυκότητας.
Το ποδήλατο, όσο ακόμα ήταν νέα τεχνολογία, πέρασε από μία σειρά γρήγορων επεξεργασιών κατά τον 19ο αιώνα, πριν ακόμα αρχίσει να χρησιμοποιείται ως καθημερινό μέσο διασκέδασης και μετακίνησης. Οι διάφοροι σχεδιαστές της Αμερικής διαφοροποιούσαν τους μπροστά και πίσω τροχούς, προσέθεταν αλυσίδες, επεξεργάζονταν την πεταλιέρα και τα πετάλια και δοκίμαζαν ποικίλους και διαφορετικούς τρόπους φρεναρίσματος. Μέχρι το 1890, η Αμερική είχε ενθουσιαστεί με την καινούρια αυτή εφεύρεση, το ποδήλατο, που έως τότε δεν διέφερε και πολύ στην εμφάνιση από τα ποδήλατα τη σύγχρονη εποχή. Υπήρχαν εκατομμύρια ποδήλατα στους δρόμους και είχε αναπτυχθεί μία καινούρια κουλτούρα γύρω από την τεχνολογία. Δημιουργήθηκαν τότε οι «WheelMen Club» και οι άνθρωποι άρχισαν να συμμετέχουν σε αγώνες. Οι «WheelMen Club» περιοδεύσαν στη χώρα της Αμερικής και έκαναν διαγωνισμούς με κόλπα και ακροβατικά.
Αυτή η ακμή της τεχνολογίας, η νέα εφεύρεση του ποδηλάτου υπήρξε πολύ σημαντική για τις γυναίκες. Οι Susan B. Anthony και Elizabeth Cady Stanton υποστήριξαν την ιδέα ότι οι γυναίκες μέσω του ποδηλάτου θα εξασφαλίσουν το δικαίωμα ψήφου. Αυτή ήταν μία ιδέα που τυπώθηκε μία φορά στις εφημερίδες και από τότε τυπωνόταν συνέχεια κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το ποδήλατο πήρε «το παλιομοδίτικο και αργά εξελισσόμενο αντίθετο φύλο», (όπως είχε περιγράψει η The Courier (Nebraska) τη γυναίκα, τo 1895 ) και το εξέλιξε σε «ένα νέο πρόσωπο που μεταφέρεται με το ατσάλινο άτι του σε μία νέα Γυναίκα». Έτσι, έδωσε στις γυναίκες το δικαίωμα της ανεξαρτησίας στις μεταφορές τους.
Απόσπασμα από την εφημερίδα San Francisco Call, 1895:
«Σημασία δεν έχει προς τα πού πηγαίνει η οποιαδήποτε ανεξάρτητη γυναίκα με το ποδήλατό της. Μπορεί να πηγαίνει στο πάρκο για δική της διασκέδαση ή στο κατάστημα για μια ντουζίνα αυγά ή να καλέσει έναν άρρωστο φίλο/συγγενή της στην άλλη άκρη της πόλης ή να αγοράσει ένα πετσετάκι με όμορφο μοτίβο ή να αγοράσει μία καινούρια συνταγή για μαύρισμα ή αφαίρεση φακίδων. Ας αφήσουμε τα πράγματα όπως έχουν και η οποιαδήποτε γυναίκα ας πάει εκεί που επιθυμεί. Αυτό που στα αλήθεια έχει σημασία για το ενδιαφερόμενο κοινό, θα πρέπει να είναι αν η γυναίκα πάνω στο ποδήλατο οδεύει για μία μεγάλη συνάντηση, η οποία μία μέρα μπορεί να τους αφυπνίσει όλους και να επαναπροσδιορίσει τον κόσμο στον οποίο ζούμε.»
«Για τους άντρες, το ποδήλατο στην αρχή ήταν απλώς ένα νέο παιχνίδι, ένα επιπλέον εξάρτημα που είχε προστεθεί στη μεγάλη λίστα με τις συσκευές που διέθεταν στην κατοχή τους για δουλειά ή παιχνίδι. Για τις γυναίκες, ήταν το άτι με το οποίο μεταφέρθηκαν σε έναν τελείως καινούριο κόσμο.»
Περιοδικό Munsey, 1896
Τα επιτεύγματα της τεχνολογίας οδήγησαν στην ανεξαρτητοποίηση των μεταφορών και την ελευθερία στη γυναικεία ένδυση. Επέτρεψε στους νέους την κοινωνικοποίησή τους, χωρίς αυτή να εξαρτάται από τη σύνοδο κληρικών ή άλλων «εμπόρων της ηθικής», όπως αυτοί αναφέρονται. Απελευθέρωσε τις γυναίκες από τον κανόνα να φοράνε απαραίτητα κορσέδες και μακριές φούστες ( η μακριά φούστα μπορούσε να γίνει έως και εφτά πόντους κοντύτερη). Σύντομα, η γυναίκα μεταφέρθηκε από την περιοριστική Βικτοριανή εποχή σε μία νέα εποχή στην οποία επιτρέπονταν οι εκτεθειμένοι αστράγαλοι – ή τουλάχιστον τα ορατά σλιπάκια – κάτι που προσέλκυσε την πλειονότητα των δημοσιογράφων της Αμερικής. Αργότερα υπήρξαν φωτογραφίσεις με γυναίκες που φορούσαν φούστες μέχρι το γόνατο, ψιλές κάλτσες και αυτό συνέβαλλε σημαντικά στην ταχύτερη εξέλιξη της γυναικείας μόδας και την άρνηση των περιορισμών.
Η επανάσταση της ποδηλασίας έκανε πραγματικότητα ενέργειες που μέχρι τότε φαίνονταν αδιανόητες και που σήμερα θεωρούμε δεδομένες, κάτι που μας κάνει να προσπερνάμε την καταπίεση που υπήρχε τότε.
Εν κατακλείδι,
Το ποδήλατο, ως νέα τεχνολογία για την εποχή του, είχε αποτελέσει από μόνο του μεγάλη πολιτιστική και πολιτική δύναμη αλλά και ένα έμβλημα των δικαιωμάτων των γυναικών. «Η γυναίκα οδηγός είναι κάτι εντελώς καινούριο, είναι ουσιαστικά προϊόν της τελευταίας δεκαετίας του αιώνα», αναφέρει η The Columbian (Pennsylvania) εφημερίδα, το 1895. «Η γυναίκα οδηγός κατευθύνεται στην ελευθερία, την ισότητα με τον άντρα, το δικαίωμα να προσέχει και να περιποιείτε τον εαυτό της και σε νέες ιδέες όσο αφορά τη φιλοσοφία των ρούχων».
«Η επιτυχία στη ζωή εξαρτάται από ένα δραστήριο και υγιές σώμα τόσο, όσο και από ένα καθαρό και δραστήριο μυαλό»
Elsa Von Blumen (Έλσα των λουλουδιών) ,
Αμερικανίδα Δρομέας, 1881
«Τι πιστεύω για τα ποδήλατα: Πιστεύω πως αφορά περισσότερο από οτιδήποτε στον κόσμο την απελευθέρωση των γυναικών. Το υποστηρίζω και χαίρομαι για οποιαδήποτε γυναίκα βλέπω να χρησιμοποιεί το ποδήλατο.»
Susan B. Anthony, 1896
«Πολλές γυναίκες ποδηλάτες, στις ετικέτες από κουτιά πούρων, εμφανίζονται αναμφισβήτητα αρρενωπές, με τα μαλλιά κοντοκουρεμένα ή πιασμένα πίσω. Το κάπνισμα των πούρων απευθύνεται αποκλειστικά στους άντρες. Πιστεύω πως αυτή η απεικόνιση αντανακλούσε τους φόβους των αντρών για τις γυναίκες που μία μέρα θα φορούσαν παντελόνια: ίσως να αντικαθιστούσαν τους άντρες στο ρόλο τους ως «στήριγμα» και ως λήπτες των αποφάσεων»
Sue Macy,
Συγγραφέας του βιβλίου Winning Ways: A Photohistory of American Women in Sports στο οποίο περιγράφει με κωμικό τρόπο τον φόβο που επικρατούσε εκείνη την εποχή για την επανάσταση των γυναικών.
