Γιατί διατροφή και γνώση πάνε μαζί!
Η κλινική διαιτολόγος και διατροφολόγος και συνεργάτης του ΜΒΙΚΕ, Χαρά Σκουλαρίκη, μας επισημαίνει κάποια πράγματα, που κάποιοι γνωρίζουν και κάποιοι όχι.

Εμείς σας τα παρουσιάζουμε, έτσι ώστε να σας λυθούν και κάποιες απορίες αλλά και για να γίνετε καλύτεροι!

To ήξερες ότι…

• Στα πλαίσια της Παγκόσμιας ημέρας αυστηρής χορτοφαγίας, την 1η Νοεμβρίου του 1944 ο Άγγλος Ντόναλντ Γουότσον, ο επονομαζόμενος και «Πατέρας της Χορτοφαγίας», ίδρυσε την «Εταιρεία Χορτοφαγίας» για να ευαισθητοποιήσει το κοινό της πατρίδας του για τον υγιεινό τρόπο ζωής, χωρίς ζωικά προϊόντα. Οι επονομαζόμενοι και Vegans είναι οι πιο συνειδητοποιημένοι χορτοφάγοι, που δεν κάνουν καμία έκπτωση στα πιστεύω τους, σε αντίθεση με τους απλούς χορτοφάγους, που γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας την 1η Οκτωβρίου κάθε χρόνου.

• Οι έννοιες της όρεξης (appetite) με της πείνας (hunger) είναι εξαιρετικά διαφορετικές και επηρεάζονται τόσο από φυσιολογικά ερεθίσματα όσο και από αρμονικά σήματα (πχ. κινητικότητα εντέρου ή στομάχου, επίδραση ορμονών όπως ινσουλίνης, κορτιζόλης, γκρελίνης, λεπτίνης κτλ.). Η ενεργοποίηση της όρεξης, όμως φαίνεται πως είναι πολύπλοκη σε σύγκριση με εκείνη της πείνας, καθώς η δεύτερη είναι μία πραγματική ανάγκη επιβίωσης με αντικειμενικά συμπτώματα.
  Για παράδειγμα, συνήθως η έκθεση σε τροφή, σε αρεστά φαγητά ή γλυκά που είναι εύκολα διαθέσιμα αυξάνουν την όρεξη. Η παρατεταμένη νηστεία ενεργοποιεί την πείνα. Η έννοια του κορεσμού είναι το αντίθετο της όρεξης, και συνήθως οφείλεται στην πλήρωση του στομάχου με το γεύμα, ιδιαίτερα όταν οι αποθήκες λίπους και γλυκογόνου είναι πλήρεις. Μάθε να διαχωρίζεις πότε πεινάς πραγματικά και πότε είναι αυξημένη η όρεξή σου ή πότε χαμηλός ο κορεσμός σου.

• Εκτός από τον λιπώδη ιστό, που όλοι ξέρουμε και που ονομάζεται «λευκός λιπώδης ιστός», τα θηλαστικά και οι άνθρωποι έχουμε και έναν άλλο τύπο λιπώδους ιστού που ονομάζεται «φαιός λιπώδης ιστός» του οποίου ο ρόλος είναι η θερμογένεση, δηλαδή η καύση θερμίδων.
  Το όνομα φαιός (καφέ), προκύπτει από το καφέ χρώμα του. Ο λευκός λιπώδης ιστός είναι το σπλαχνικό και υποδόριο λίπος στο σώμα μας. Ο κύριος ρόλος του είναι στην ουσία η αποθήκευση του λίπους. Αντίθετα, ο κύριος ρόλος του φαίου λιπώδους είναι η προστασία από το κρύο, δηλαδή συμμετέχει στη θερμορρύθμιση και είναι ζωτικής σημασίας. Βρίσκεται σε ζώα που ζουν σε ψυχρές περιοχές, σε ζώα που πέφτουν σε χειμερία νάρκη και σε νεογέννητους ανθρώπους. Η περιοχή, στην οποία εντοπίζεται ο φαιός λιπώδης ιστός στο σώμα, είναι κυρίως ο λαιμός και η άνω θωρακική περιοχή. Όσο αυξάνεται η ηλικία του ανθρώπου, τόσο μειώνεται και ο μεταβολικά ενεργός φαιός λιπώδης ιστός. Επίσης, έχει παρατηρηθεί πως όσο αυξάνεται ο δείκτης μάζας σώματος (δηλαδή, όσο μεγαλύτερο βάρος έχει ένα άτομο), τόσο μειώνεται και η ενεργότητα του φαιού λιπώδους ιστού. Η μεγαλύτερη διαφορά του φαιού λιπώδους ιστού από τον λευκό λιπώδη ιστό, είναι η παραγωγή θερμότητας, δηλαδή ο φαιός λιπώδης ιστός χρησιμοποιεί το λίπος για να παράγει θερμότητα. Έχει φανεί, πως μία έκθεση σε ψυχρό περιβάλλον ίσως να αυξάνει την ενεργοποίηση του φαιού λιπώδους ιστού. Η ενεργοποίησή του αυτή, συνοδεύεται με ταυτόχρονη αύξηση της θερμογένεσης και της λιπόλυσης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως 40-50 γραμμάρια ενεργού φαιού λιπώδους ιστού, μπορούν να έχουν σαν αποτέλεσμα αύξηση του μεταβολικού ρυθμού κατά 20-25%. Τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά για την απώλεια σωματικού βάρους, ενώ η ενεργοποίησή του σε ψυχρό περιβάλλον, σχετίζει και με αύξηση της πρόσληψης γλυκόζης από αυτό τον ιστό, γεγονός που μπορεί να τον συνδέει με τη μείωση της ινσουλινοαντίστασης.

• Έχει διατυπωθεί, πως η κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σωματικού βάρους και τη μείωση του υποδόριο λίπους της κοιλιακής περιοχής. Διάφορες μελέτες σε ανθρώπους επιβεβαιώνουν τις ήπιες θερμογενετικές ιδιότητες του τσαγιού και την ικανότητά του να διεγείρει τις καύσεις και την οξείδωση του λίπους, οι οποίες οφείλονται στην περιοχόμενη καφεϊνη και, κυρίως, στις κατεχίνες. Οι κατεχίνες είναι μία ομάδα εξαιρετικά δραστικών ενώσεων οι οποίες ανήκουν στην οικογένεια των φλαβονοειδών. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα ευχάριστο ζεστό ρόφημα που μπορεί να συνοδεύσει και να δώσει θαλπωρή κάθε ώρα τις κρύες ημέρες.

• Οι γυναίκες έχουν υψηλότερες απαιτήσεις σε σίδηρο από τους άντρες, λόγω των απωλειών κατά την έμμηνο ρύση. Επιπλέον όμως, η περιορισμένη ενεργειακή πρόσληψη καθώς και η έλλειψη ποικιλίας στη διατροφή είναι δύο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για χαμηλά επίπεδα σιδήρου. Γενικά, κακή κατάσταση θρέψης επηρεάζει αρνητικά τους αιμοποιητικούς παράγοντες.

• Η εξάντληση των υδατανθράκων συνδέεται με την ανοσοκαταστολή. Καταναλώστε αθλητικά ποτά ή μπάρες που περιέχουν υδατάνθρακες πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από παρατεταμένη προπόνηση, ώστε να περιορίζονται οι αρνητικές επιδράσεις της άσκησης στο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Πολλές βιταμίνες και ανόργανα συστατικά σχετίζονται με την ικανότητα καταπολέμησης λοιμώξεων. Ιδιαίτερα η βιταμίνη C, η βιταμίνη Α και ο ψευδάργυρος. Αν τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά δεν είναι άμεσα διαθέσιμα, τότε θα πρέπει τα στοιχεία να χορηγούνται συμπληρωματικά. Αλλά οι αθλητές πρέπει να προειδοποιούνται καθώς ορισμένα συμπληρώματα έχουν ανοσοκατασταλτικές επιδράσεις αν ληφθούν σε υπερβολικές ποσότητες (π.χ. ο ψευδάργυρος.) Ο οργανισμός απαντά στην άσκηση ως μία κατάσταση έντονου στρες εκλύοντας τις αντίστοιχες ορμόνες (κορτιζόλη, αδρεναλίνη και άλλες κατεχολαμίνες) αλλά και ενισχύοντας τη δράση αυτών μέσω του καταβολισμού ή/ και του ενεργειακού ελλείμματος. Ο τροποποιημένος μεταβολισμός των πρωτεϊνών και η μείωση των επιπέδων γλουταμίνης ορού* ως αποτέλεσμα της μυϊκής λειτουργίας, έχει υιοθετηθεί ότι επηρεάζουν τη λειτουργία των λευκοκυττάρων, κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης, η μείωση της γλυκόζης ορού, χαμηλές αποθήκες ή/ και χαμηλή κατανάλωση υδατανθράκων επιδρούν στο σύστημα ινσουλίνη/κορτιζόλη αυξάνοντας ορμόνες του στρες οι οποίες μειώνουν την ανοσοποιητική ικανότητα.

* για το λόγο αυτό, κυρίως, μπορεί να χρειαστεί η συμπληρωματική χορήγηση γλουταμίνης